ह्यान्ड स्यानिटाइजरमा कालोबजारी गर्नेहरु होसियार
२०७७, ९ बैशाख मंगलवार १८:३१ मा प्रकाशित
जनस्वास्थ्य सरोकार, काठमाडौं । बजारमा विभिन्न ब्रान्डमा ह्यान्ड स्यानिटाइजरहरु उपलब्ध छन् । बजारमा उपलब्ध भएका अधिकांश ह्यान्ड स्यानिटाइजहरु गैर फर्मास्युटिकल्सका रहेका छन् । यद्यपि स्यानिटाइजरको गुणस्तर र मूल्यमा ठूलो भिन्नता छ । यसले उपभोक्ताहरु ठगिइरहेका छन् । यसरी आफूखुशी मूल्य राखेर बेच्नेहरु कारबाहीको दायरमा ल्याउने विभागले जनाएको छ ।
औषधि व्यवस्था विभागका वरिष्ठ औषधि व्यवस्थापक सन्तोष केसीले पहिलोपटक भएकाले दर्ता प्रक्रियामा आउन ३ महिनाको समयावधि दिइएको बताउनुभयो । ह्यान्ड स्यानिटाइजरमा कालोबजारी गर्नेहरुलाई स्थानीय प्रशासन कार्यालयले अनुगमन थालिसकेको उहाँले जानकारी गराउनुभयो ।
गत महिना औषधि व्यवस्था विभाग र स्वास्थ्य मन्त्रालयले नेपालका २० वटा स्वदेशी औषधि कम्पनिहरुलाई ह्यान्ड स्यानिटाइजर उत्पादनका लागि लाइसेन्स दिएको छ ।
यसरी लाइसेन्स पाउने स्वदेशी कम्पनिहरुमा सुमि फर्मास्युटिकल्स, नोभा जेनेटिका, सिटएल, नेशनल हेल्थकेयर,नेपाल फर्मास्युटिकल्स, एसियन फर्मास्युटिकल्स, नेपाल औषधि लिमिटेड, बायोगेन फर्मास्युटिकल्स, आर्या फर्मास्युटिकल्स, लोमस फर्मास्युटिकल्स, क्युरेक्स फर्मास्युटिकल्स प्रा.लि.लगायत रहेका छन् ।
यसका साथै मापदण्ड पुर्याउने अन्य धेरै स्वदेशी औषधि कम्पनिहरु पनि स्यानिटाइजर उत्पादन गरेर चाँडै बजारमा उपलब्ध गराउने प्रक्रियामा रहेका छन् । त्यसैले स्वदेशी औषधि कम्पनिहरुका उत्पादनहरु र उनीहरुको गुणस्तर नेपाल सरकारद्धारा ग्यारेन्टी गरिएको छ र सरकारबाट स्वीकृति भएपछि मात्र बजारमा जाने गर्छन् ।
यद्यपी औषधि व्यवस्था विभागले पनि आन्तरिक रुपमा मूल्य राख्न सम्बन्धित निकायहरुलाई निर्देशन दिएको छ ।
औषधि व्यवस्था विभागले दिएको निर्देशनका आधारमा स्वदेशी औषधि उत्पादन कम्पनिहरुले मूल्य निर्धारण गरेका छन् ।
तर गैर फर्मास्युटिकल्सहरुले आफ्नो मनोमानी मूल्य राखेर बेचिरहेका छन् । तपाईले यस्ता नमुना भाटभटेनी सुपर मार्केट र त्रि.बि. शिक्षण अस्पताल बाहिरका औषधि पसलहरुमा भेट्न सक्नुहुन्छ ।
स्यानिटाइजरको माग बढ्दै गएपछि यसलाई सर्वसुलभ बनाउन, कृत्रिम अभाव हुन नदिन र कालोबजारी रोक्न औषधि व्यवस्था विभागले मूल्यको सीमा निर्धारण गरेको छ ।
उत्पादकहरुले लागत मापन नै नगरी स्यानिटाइजरको बिक्रि गर्दा मूल्यमा धेरै नै फरक आएकाले एकरुपता ल्याउन मूल्य निर्धारण गरेको विभागका वरिष्ठ औषधि व्यवस्थापक सन्तोष केसीले जानकारी गराउनुभयो ।
औषधि व्यवस्था विभागले नर्मल ह्याण्ड रब र ह्याण्ड रब जेल स्यानिटाइजरको मूल्य मात्रा अनुसार निर्धारण गरेको छ । नर्मल ह्यान्ड रब सेनिटाइजरको मूल्य प्रति एमएल १.२५ रुपियाँ भन्दा बढी खुद्रा मूल्य लिन नपाइने औषधि व्यवस्था विभागले जनाएको छ ।
विभागले सिफारिस गरेको नर्मल ह्यान्ड रब स्यानिटाइजरको मूल्य
सि नं. भोलुम फर्मुलेसन अधिकतम खुद्रा मूल्य
१. ५० एमएल नर्मल ह्यान्ड रब ६५ रुपियाँ
२. १०० एमएल नर्मल ह्यान्ड रब १२५ रुपियाँ
३. २०० एमएल नर्मल ह्यान्ड रब २५० रुपियाँ (प्रति एमएल १.२५)
४. ५०० एमएल नर्मल ह्यान्ड रब ४५० रुपियाँ
५. १००० एमएल नर्मल ह्यान्ड रब ६९० रुपियाँ
६. २००० एमएल नर्मल ह्यान्ड रब १,३५० रुपियाँ
७. ५००० एमएल नर्मल ह्यान्ड रब ३००० रुपियाँ
यसैगरी विभागले ह्यान्ड रब जेल सेनिटाइजरको मूल्य प्रति एमएल १.५० रुपियाँ भन्दा बढी खुद्रा मूल्य लिन नपाइने उल्लेख गरेको छ ।
सिफारिस गरिएको ह्यान्ड रब जेल स्यानिटाइजरको मूल्य
सि नं. भोलुम फर्मुलेसन अधिकतम खुद्रा मूल्य
१. ५० एमएल ह्यान्ड रब जेल ८० रुपियाँ
२. १०० एमएल ह्यान्ड रब जेल १४५ रुपियाँ
३. २०० एमएल ह्यान्ड रब जेल ३०० रुपियाँ (प्रति एमएल १.५० रुपियाँ)
४. ५०० एमएल ह्यान्ड रब जेल ५१५ रुपियाँ
नोटः डिस्पेन्सर भएको कन्टेनरलाई अधिकतम १० रुपियाँ थप्न र स्पे्र सहितको कन्टेनरलाई अधिकतम १५ रुपियाँ थपेर बेच्न विभागले अनुमति दिएको छ ।
अहिले बजारमा उपलब्ध अल्कोहलयुक्त स्यानिटाइजर हो । यसमा विभिन्न फ्लेबर र रंग राख्न सकिन्छ ।
अल्कोहलयुक्त स्यानिटाइजरमा ७० देखि ८० प्रतिशत इथानल अल्कोहल वा आइसोप्रोपल अल्कोहलको मात्रा हुनुपर्ने विभागले मापदण्ड निर्धारण गरेको छ । यसअघि विभागले स्याइनिटाइजरको लागि मापदण्ड निर्धारण गरेको थिएन ।
विभागले निश्चित मापदण्ड निर्धारण गरेपनि कतिपयले भने ७० देखि ८० प्रतिशत अल्कोहलको मात्रा नभएको र मनपरी मूल्यमा स्यानिटाइजर बिक्रि वितरण भएको गुनासो आएपछि विभागले मूल्यको सीमा पनि निर्धारण गरेको हो । यति विभागको निर्देशन पालना नगरेमा कसुर अनुसारको कारवाही गरिने विभागका वरिष्ठ औषधि व्यवस्थापक केसीले जनस्वास्थ्य सरोकारले बताउनुभयो । 
