अमेरिकाको निर्णयले डब्लुएचओ संकटमा, नेतृत्व र बजेट दुबैमा ठूला कटौती

नेपाल हेल्थ न्युज, काठमाडौं । संयुक्त राज्य अमेरिकाले विश्व स्वास्थ्य संगठन WHO बाट बाहिरिने र आफ्नो आर्थिक योगदान रोक्ने निर्णय गरेपछि, संगठनले आफ्नो बजेटमा २१ प्रतिशतको कटौती गर्दै आगामी दुई वर्षको लागि ४.२ अर्ब अमेरिकी डलरको प्रस्ताव गरेको छ। यस निर्णयका कारण WHO ले आफ्नो व्यवस्थापन टोलीको आकार आधा घटाउँदै ७ जनामा सीमित गरेको छ।

WHO का महानिर्देशक डा. टेड्रोस अधानोम गेब्रेयेससका अनुसार, हामी अब सबै कुरा गर्न सक्दैनौं। उहाँले आगामी वर्षका लागि प्रस्तावित बजेटमा २१ प्रतिशतको कटौती गर्दै ४.२ अर्ब डलरको प्रस्ताव गरिएको जानकारी दिनुभयो। यसमा, सदस्य राष्ट्रहरूले अनिवार्य शुल्क बढाउन सहमति जनाएमा मात्र ६० प्रतिशत बजेट भरिने सम्भावना रहेको छ।

संरचनात्मक सुधारका क्रममा, WHO ले आफ्ना ७६ वटा विभागलाई घटाएर ३४ मा सीमित गर्ने निर्णय गरेको छ। यसका साथै, कर्मचारी खर्चमा २५ प्रतिशतको कटौती गर्ने योजना बनाइएको छ, यद्यपि यसले २५ प्रतिशत जागिर कटौतीको अर्थ नराख्ने डा. टेड्रोसले स्पष्ट पार्नुभएको छ।

अमेरिकाले २०२५ को जनवरी महिनामा WHO बाट बाहिरिने निर्णय गरेको थियो। अमेरिकी कानूनअनुसार, बाहिरिनुअघि एक वर्षको सूचना अवधि आवश्यक छ र बाँकी सबै शुल्क तिर्नुपर्ने हुन्छ। यी शुल्कहरू अझै बाँकी नै छन्।

WHO ले यस वर्ष करिब १६५ मिलियन डलर बचत गर्ने लक्ष्य राखेर कार्यकुशलता सुधारका उपायहरू लागू गरेको छ। यसका साथै, उच्च आय भएका केही देशहरूमा रहेका कार्यालयहरू बन्द गर्ने निर्णय गरिएको छ।

नयाँ नेतृत्व संरचनामा, डा. जेरेमी फरारलाई स्वास्थ्य प्रवर्द्धन र रोग रोकथाम तथा नियन्त्रणको सहायक महानिर्देशकको भूमिकामा ल्याइएको छ। डा. चिक्वे इहेक्वेआजुलाई स्वास्थ्य आपतकालीन कार्यक्रमको कार्यकारी निर्देशक बनाइएको छ भने डा. सिल्भी ब्रियान्डलाई नयाँ प्रमुख वैज्ञानिक नियुक्त गरिएको छ।

बजेट कटौतीका कारण WHO अब अन्य अन्तर्राष्ट्रिय स्वास्थ्य संस्थाहरूसँग सहकार्यको नयाँ मार्ग खोजिरहेको छ।