२०० पटक सर्पले टोकेको व्यक्तिः जसको रगतबाट बनिरहेको छ ‘सर्वश्रेष्ठ एन्टिभेनम’

नेपाल हेल्थ न्युज, काठमाडौं । विश्वभर हरेक वर्ष करिब १ लाख ४० हजार मानिस सर्पको टोकाइबाट ज्यान गुमाउँछन्, र करिब पाँच लाखले हातखुट्टा गुमाउने वा स्थायी रूपमा अशक्त हुने अवस्था भोग्नुपर्छ। तर, अब वैज्ञानिकहरू एउटा ऐतिहासिक सफलता नजिक पुगेका छन् — जसको केन्द्रमा छन्, पूर्व ट्रक मिस्त्री टिम फ्राइड, जसलाई २० वर्षमा २०० पटक विषालु सर्पले टोकेको छ।

अद्भुत प्रतिरोध क्षमताः आफ्नै शरीरमा ७०० पटक विष प्रयोग
टिम फ्राइडले माम्बा, कोब्रा, ताइपान र क्रेटजस्ता विश्वकै घातक सर्पहरूको विष आफैंमा ७०० भन्दा बढी पटक सुईमार्फत प्रयोग गरेका छन्। सुरुमा उनले यो अभ्यास आफूलाई सर्पको टोकाइबाट जोगाउन थालेका थिए, तर पछि यो मानवताको लागि औषधि विकास गर्ने अभियानमा परिणत भयो।

उनको रगतबाट बन्यो बहुउपयोगी एन्टिभेनमको आधार
फ्राइडको रगतमा विकास भएका एन्टिबडीहरूले विषको विरुद्ध प्रभावकारी प्रतिरक्षा क्षमता देखाएका छन्। अहिले वैज्ञानिकहरू यिनै एन्टिबडी प्रयोग गरेर यस्तो एन्टिभेनम विकास गरिरहेका छन्, जसले सबै प्रकारका इलापिड सर्पहरूको विषलाई निष्क्रिय पार्न सक्छ। इलापिडहरूमा कोब्रा, माम्बा, ताइपान र क्रेटजस्ता सर्प पर्छन्।

प्रयोगशालामा सफल परीक्षण
फ्राइडको रगतमा रहेका एन्टिबडी प्रयोग गरेर तयार पारिएको एन्टिभेनमको मुसामा गरिएको परीक्षणमा, १९ मध्ये १३ सर्पको विषबाट सुरक्षा प्रदान गरियो। बाँकी ६ प्रकारका विषहरूमा पनि आंशिक सुरक्षा देखिएको थियो। वैज्ञानिकहरू अब चौथो किसिमको विषविरुद्ध काम गर्ने औषधिको खोजीमा छन्।

नयाँ युगको सुरुवात ?
अहिलेको एन्टिभेनमहरू प्रायः घोडाजस्ता जनावरमा विष सुई लगाएर बनाइन्छ, जसले विषका विरुद्ध एन्टिबडी बनाउँछ। तर, एकै प्रजातिको सर्पमा समेत विषको भिन्नता हुने भएकाले प्रचलित एन्टिभेनम सधैं प्रभावकारी हुँदैन। फ्राइडको बहुउपयोगी एन्टिबडीले यो समस्याको समाधान दिन सक्छ।

वैज्ञानिकहरूको उत्साह, तर सावधानीसहित
लिभरपूल स्कूल अफ ट्रपिकल मेडिसिनका प्रोफेसर निक केसवेल भन्छन्, “यो निकै आशाजनक अध्ययन हो, तर अझै धेरै परीक्षणहरू आवश्यक छन्।”
कोलम्बिया विश्वविद्यालयका प्रोफेसर पिटर क्वाङका अनुसार, “अर्को १०–१५ वर्षमा हरेक प्रकारको विष विरुद्ध प्रभावकारी औषधि उपलब्ध हुन सक्छ।”

टिम फ्राइडको कथाले जगाउँछ प्रेरणा
फ्राइड भन्छन्, “म मर्न चाहन्नथें, म आफ्नो औंला गुमाउन चाहन्नथें, तर म मानवताको लागि केही राम्रो गर्न चाहन्थें। यही मेरो प्रेरणा थियो।”
आज, उनको रगत वैज्ञानिकहरूको लागि अमूल्य स्रोत बनेको छ। उनी भन्छन्, “म गर्व गर्छु कि मेरो सानो प्रयासले लाखौंको जीवन बचाउन सक्नेछ।”