सुरु भयो स्वास्थ्य सुरक्षाको यात्रा, पालिकाबाटै दीर्घरोगको पहिचान

नेपाल हेल्थ न्युज, काठमाडौं । सरकारले आगामी आर्थिक वर्षदेखि मुलुकका सबै ७५३ वटै स्थानीय तहहरूमा दीर्घरोगहरूको प्रारम्भिक स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने तयारी गरेको छ। यस अभियानमार्फत आम नागरिकमा यस्ता रोगहरूको बढ्दो जोखिमबारे चेतना फैलाउने लक्ष्य राखिएको छ।

महानगर, नगरपालिका र गाउँपालिकाहरूलाई परीक्षण सञ्चालनका लागि केही बजेट विनियोजन गर्न मन्त्रालयले प्रस्ताव गरेको छ। महामारी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाअन्तर्गत रहेको दीर्घरोग तथा मानसिक स्वास्थ्य शाखाकी प्रमुख डा. पोमावती थापाले प्रदेश र स्थानीय सरकारहरूले पनि यसमा आ आफ्नो तर्फबाट योगदान गर्ने अपेक्षा राखिएको बताउनुभयो।

हाल नेपालमा उच्च रक्तचाप, मधुमेह, मिर्गौला तथा कलेजोसम्बन्धी समस्या, मुटुरोग, पाठेघरको मुखको क्यान्सरजस्ता दीर्घरोगहरूले मृत्युको प्रमुख कारण बनेका छन्। नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद् (२०१९) को एक अध्ययन अनुसार, देशमा हुने कुल मृत्युमध्ये ७१ प्रतिशत दीर्घरोगका कारण हुने गरेका छन्, भने ८ प्रतिशत चोटपटकका कारण।

द लान्सेट नामक प्रतिष्ठित मेडिकल पत्रिकाले हालै सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदन अनुसार सन् २०५० सम्ममा नेपालको आधा वयस्क जनसंख्या मोटोपन वा अधिक तौलको समस्याबाट ग्रस्त हुने अनुमान गरिएको छ।

डा. थापाले प्रारम्भिक चरणमै रोगहरू पत्ता लागेमा जटिलता कम हुने भएकाले स्वास्थ्य परीक्षणको महत्व उल्लेख गर्नुभयो। “धेरै मानिसले सामान्य रक्तचापसमेत मापन नगरीकन जीवन बिताइरहेका छन्,” उहाँले भन्नुभयो। “धेरैपटक त बिरामी परेपछि मात्र रोग पत्ता लाग्छ।”

काठमाडौं महानगरपालिकाले हालै ३० वर्ष माथिका बासिन्दाबीच गरेको एक परीक्षणमा करिब ३९ प्रतिशत व्यक्तिमा उच्च रक्तचाप देखिएको छ। तीमध्ये १३ प्रतिशतलाई आफूमा यस्तो समस्या रहेको थाहा थिएन, भने तीन प्रतिशतले थाहा पाउँदापनि औषधि लिइरहेका थिएनन्।

अधिकांशले खानपान र व्यायामद्वारा समस्या नियन्त्रण गर्न सकिन्छ भन्ने भ्रम राखेका छन्। साथै, धेरैले उपचार खर्च महँगो हुने डरले औषधि सेवन गर्दैनन्।

त्यस्तै, परीक्षणमा सहभागीमध्ये ५ प्रतिशत नयाँ मधुमेहका बिरामी फेला परेका थिए भने १४.५ प्रतिशत पहिले नै मधुमेह रहेको बताएका थिए। २.४ प्रतिशत मधुमेही बिरामी औषधि नखाइ बसेको पाइएको छ।

विशेषज्ञहरूका अनुसार, प्रशोधित खाद्यपदार्थहरूको अधिक सेवन, निष्क्रिय जीवनशैली र मानसिक तनावजस्ता कारणले दीर्घरोगको समस्या तीव्र गतिमा बढिरहेको छ। रोग प्रारम्भिक चरणमै पत्ता लागेमा उपचार खर्च घट्ने र मृत्यु दर कम गर्न सकिने उहाँहरुरूको भनाइ छ।

“मानिसमा रोगबारे चेतना फैलाउनु दीर्घरोगको बोझ घटाउने पहिलो कदम हो,” डा. थापाले भन्नुभयो, “त्यही उद्देश्यले हामीले मुलुकभर परीक्षण गर्ने योजना बनाएका हौं।”

स्वास्थ्य विज्ञहरू भन्नुहुन्छ—अब नेपालले दीर्घरोग नियन्त्रणलाई प्राथमिकतामा राख्न आवश्यक छ। परीक्षण निःशुल्क गरिनुका साथै नागरिकमा जीवनशैली सुधार, नियमित व्यायाम, सन्तुलित खानपान जस्ता व्यवहारगत परिवर्तन ल्याउनु पनि जरुरी छ। kathmndu post