मुटुको चाल कम र बढी हुँदा गरिने उपचार

मुटुको चाल कम भएर बिरामीलाई रिंगटा लाग्ने, सास फेर्न गाह्रो हुने, छाति दुख्ने, बेहोस हुने, बेहोस भएर ज्यान जानसक्ने खतरा भएमा पेशमेकर राखेर मुटुको कार्यक्षमतालाई सामान्य अवस्थामा ल्याइन्छ । यो छातिको छालामुनि राखिने ब्याट्रीबाट चल्ने एक प्रकारको स्वचालित यन्त्र हो । यसका तारहरु मुटुको कोठाभित्र पुर्याइएको हुन्छ र मुटुको चाल कम हुन थालेपछि यसले स्वचालित काम गरेर मुटुलाई सामान्य गतिमा राख्छ । मुटु आफैंले काम गरेको अवस्थामा चुप लागेर पेशमेकरले व्याकअपको काम गरिरहेको हुन्छ ।

पेशमेकर सिंगल र डुयल गरी २ प्रकारका हुन्छन् । मुटुको तल्लो कोठामा मात्र राख्ने पेश मेकरलाई सिंगल च्याम्बर भनिन्छ । यो एक कोठे पेशमेकर हो । मुटुको तल्लो र माथिल्लो कोठामा राखिने पेशमेकरलाई डुयल च्याम्बर भनिन्छ । यो दुई कोठे पेशमेकर हो । व्यक्तिको मुटुको अवस्था अनुसार एक कोठे वा दुई कोठे राख्ने भन्नेबारे समस्या पहिचान गरेर निक्र्योल गरिन्छ ।

बिरामीलाई के फाइदा हुन्छ ?
यसले सास फेर्न सजिलो, छाति दुख्ने र रिंगटा लाग्ने समस्या कम गर्छ । बेहोस भएर प्रत्यक्ष ज्यान जाने जोखिम बोकेका व्यक्तिहरुलाई बचाउँछ । मुटुको कार्यक्षमतामा सुधार ल्याउँछ ।

मुटुको कार्यक्षमतामा ह्रास ल्याउने कारक
यस प्रकारको समस्या जन्मजात हुनसक्छ । मुटुमा एक प्रकारको इन्फेक्सन (मायोकार्डियोप्याथी) का कारण पनि हुनसक्छ । हृदयघातपश्चात् मुटुको चाल कम हुनसक्छ । बुढ्यौलीपनाले पनि मुटुको चालमा कमी आउनसक्छ ।

पेशमेकरको आयु
पेशमेकरको व्याट्रिको आयु साधारणतया १० वर्षको हुन्छ । त्यसपछि ब्याट्रीमात्र फेर्दा हुन्छ । तार फेर्नुपर्दैन ।

सावधानी
पेशमेकर राखेको व्यक्तिले शुरुको २—३ महिना जति पेशमेकर राखेको भागतिरको हात धेरै चलाउन हुँदैन र १० केजी भन्दा बढीको भारी उठाउन हुँदैन । त्यसपछि सामान्य व्यक्तिले जस्तै सबै काम गर्न सकिन्छ । पेशमेकर राखेका व्यक्तिको सिटी, एमआरआई सबै गर्न मिल्छ । पेशमेकर राखेका व्यक्तिहरुले सबै कुरा खान हुन्छ । के खाने के नखाने भन्ने कुरा व्यक्तिको मुटुको विगतका समस्यामा मुख्य भर पर्छ ।

पेशमेकरको खानपानसँग सम्बन्ध हुँदैन । यसका साथै घरमा प्रयोग हुने सबै उपकरण चलाउन सकिन्छ । तर हाइपावर हाउसको ट्रान्समिसन लाइन भएको क्षेत्रमा जान हुँदैन किनभने यहाँ विभिन्न किसिमका सिंज्नल प्रवाह हुने भएकाले पेशमेकरलाई प्रभावित गर्नसक्छ । एयरपोर्टमा सुरक्षा जाँचमा प्रयोग गरिने मिटर डिटेक्टरको सम्पर्कमा जान हुँदैन ।

एक कोठे पेशमेकर ठीक कि दुई कोठे ?
दुई कोठे मेशमेकर भएमा मुटुको माथिल्लो कोठा र तल्लो कोठा बीच राम्रो समन्वय भई बिरामीलाई अझ सजिलो बनाउँछ । एक कोठे पेशमेकरमा माथिल्लो कोठा र तल्लो कोठाबीच समन्वय हुँदैन । तर सामान्य मुटु चलाउने काम दुवैले गर्छन् । दुई कोठे पेशमेकर एक कोठेको तुलनामा राम्रो भएपनि सबैलाई दुई कोठे पेशमेकर राख्न जरुरी हुँदैन । मुटुको आवश्यकता छनौट गरेर एक कोठे राख्ने वा दुई कोठे भन्ने निर्णय लिनुपर्छ ।