अंकोप्याथोलोजीः  क्यान्सरको सही निदान र उपचारका लागि एक महत्वपूर्ण कडी

नेपाल हेल्थ न्युज, काठमाडौं । क्यान्सरका शङ्कास्पद लक्षणहरू देखापर्दा सबैभन्दा पहिला चिताउने कुरा के हो भने क्यान्सरको वास्तविकता कस्तो छ र कस्तो प्रकारको उपचार उपयुक्त होला ? यही कुरा पत्ता लगाउन अंकोप्याथोलोजी एक अत्यन्तै महत्वपूर्ण शाखा हो जसले क्यान्सर र त्यससँग सम्बन्धित रोगहरूको गहिरो अध्ययन गर्छ ।

अंकोप्याथोलोजी क्यान्सरका कोष, तिनका संरचनात्मक र कार्यात्मक परिवर्तनहरूको अध्ययन गर्ने चिकित्सा विज्ञानको शाखा हो । यसको मुख्य उद्देश्य क्यान्सरको प्रकार पहिचान गर्दै उपचारमा सहजीकरण गर्नु हो । यस शाखाले क्यान्सरको निदान, यसको फैलावटको अवस्था (स्टेज) र उपचारको प्रभावकारिता मूल्यांकनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ ।

अंकोप्याथोलोजीका विधा

अंकोप्याथोलोजी क्यान्सरका कोशिका र तिनको गुणात्मक अध्ययनमा आधारित हुन्छख। यसमा विभिन्न वैज्ञानिक विधिहरू प्रयोग गरिन्छ जसमा प्रमुख विधाहरू यस प्रकार छन् । 

सूक्ष्मदर्शन यन्त्र (माइक्रोस्कोप) 
क्यान्सरको निदानमा सूक्ष्मदर्शनको अत्यन्त महत्वपूर्ण भूमिका छ । यसमा, बिरामीका कोशिकाका नमूनाहरूलाई सूक्ष्मदर्शक यन्त्रमार्फत विश्लेषण गरिन्छ । विशेषगरेर हिस्टोप्याथोलोजी अध्ययनमा यसको प्रयोग गरिन्छ जसले कोशिकाको संरचनामा भएका परिवर्तनहरूको जानकारी दिन्छ ।

मोलिक्युलर प्याथोलोजी 
क्यान्सरका कोशिकाहरूमा भएका जीन म्यूटेसन र आनुवंशिक रसायनका विश्लेषणबाट यो विधि क्यान्सरको उत्पत्ति र प्रगति बुझ्न मद्दत गर्छ ।

इम्यूनोहिस्टोकैमिस्ट्री 
यस विधिमा कोशिका र टिस्युमा विशिष्ट प्रोटिन र एन्जाइमको उपस्थिति वा अभाव पहिचान गरिन्छ । क्यान्सर कोशिकामा भएका विशेष प्रोटिनका अध्ययनबाट क्यान्सरका प्रकारका बारेमा जानकारी प्राप्त हुन्छ ।

साइटोलोजी 
यो कोशिकास्तरमा अध्ययन गर्ने विधि हो जसमा बायोप्सी या द्रव्य नमूनाहरूको विश्लेषण गरिन्छ । यसले क्यान्सरको प्रारम्भिक चरण पहिचान गर्न मद्दत पु¥याउँछ ।

इमेजिङ प्रविधि 
अल्ट्रासोनोग्राफी, सिटी स्क्यान, एमआरआई, र पेट स्क्यान जस्ता आधुनिक इमेजिङ विधिहरूले क्यान्सरको आकार, स्थान र फैलावट विश्लेषणमा मद्दत पु¥याउँछन् ।

अंकोप्याथोलोजिस्टको भूमिका
अंकोप्याथोलोजिस्टले क्यान्सरको सही निदान र उपचारको लागि अनिवार्य भूमिका खेल्दछन् । यिनका कामहरू यस प्रकार छन् । 

नमूना संकलन र परीक्षण
क्यान्सरको निदानका लागि बायोप्सी मार्फत कोशिका नमूना संकलन गरी त्यसको विश्लेषण गरिन्छ । यसले क्यान्सरको प्रकार र स्टेज निर्धारण गर्न मद्दत गर्छ ।
 

हिस्टोलोजिकल अध्ययन
सूक्ष्मदर्शक यन्त्र प्रयोग गरेर कोशिका र टिस्युको संरचनामा भएका परिवर्तनहरूको अध्ययन गर्दा क्यान्सरको प्रकार र यसको प्रकोप स्तर पत्ता लाग्छ ।
 

मोलिक्युलर परीक्षण
क्यान्सरका जीन म्युटेसन र अन्य आनुवंशिक परिवर्तनको विश्लेषण गर्नाले क्यान्सरको उत्पत्ति र प्रगतिको बारेमा जानकारी प्राप्त हुन्छ ।
 

क्यान्सर स्टेजिङ
क्यान्सरको स्टेज निर्धारण गरेर चिकित्सकले उपचारका लागि उपयुक्त रणनीति तय गर्न सक्छन् ।

उपचार प्रभावकारिता मूल्यांकन
उपचारपछि अंकोप्याथोलोजिस्टले क्यान्सर कोशिकामा भएका परिवर्तनहरूको विश्लेषण गरेर उपचारको प्रभावकारिता मूल्यांकन गर्छन् ।

निष्कर्ष
अंकोप्याथोलोजी क्यान्सरको निदान र उपचारको आधारशिला हो । क्यान्सरको सही समयमै निदान र उपयुक्त उपचारको रणनीति बनाइँदा क्यान्सरको उपचारमा सफलता हाँसिल गर्न सम्भव हुन्छ । यसका लागि अंकोप्याथोलोजिस्टको भूमिका अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण छ जसले जीवनको रक्षा गर्न नयाँ संभावना सिर्जना गर्छ । क्यान्सरको सही निदान र समयमै सही उपचारले बिरामीको जीवनस्तरमा सुधार ल्याउने छ ।