भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालः सस्तो र गुणस्तरीय उपचारमा एक प्रमुख गन्तव्य

नेपाल हेल्थ न्युज, काठमाडौं । नेपालमा क्यान्सर उपचारका लागि प्रमुख सरकारी संस्थामध्ये भक्तपुर  क्यान्सर अस्पताल पनि एक हो । यो भक्तपुरको दूधपाटीमा अवस्थित छ । यस अस्पतालले सस्तो र गुणस्तरीय क्यान्सर उपचार सेवा प्रदान गर्दै आएको छ । नेपाल अर्बुद रोग निवारण संस्थाले दुई शय्याबाट सुरु गरेको यो अस्पताल अहिले सरकारी स्वामित्वमा १३० शय्यामा सञ्चालनमा रहेको छ । २०७७ सालमा सरकारले विकास समिति गठन गरेर अस्पताललाई आफ्नो नाममा ल्याएको छ । 

अस्पताल, नेपाल सरकारको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयअन्तर्गत २०५१ सालमा सामुदायिक अस्पतालको रूपमा स्थापना भएको थियो । यस अस्पतालले क्यान्सरका बिरामीलाई स्तरीय उपचार प्रदान गर्दै आएको छ । अस्पतालले विभिन्न विभागहरूमा विशेषज्ञ चिकित्सकहरूको टोली राखेको छ, जसमा मेडिकल अन्कोलोजी, रेडियसन अन्कोलोजी, सर्जिकल अन्कोलोजी, पेडियाट्रिक अन्कोलोजी, हेड एण्ड नेक अन्कोलोजी र गाइने अन्कोलोजी समावेश छन् । यसका अतिरिक्त, अस्पतालमा राष्ट्रिय चिकित्सा विज्ञान प्रतिष्ठानबाट मेडिकल अन्कोलोजीमा पूर्णकालीन डीएम अध्ययन भइरहेको छ ।

रेडियसन अन्कोलोजी र गाइने अन्कोलोजीमा एमडीका  रेजिडेण्ट चिकित्सकहरू क्यान्सर सम्बन्धि विशेष तालिम र अध्ययनका लागि यहाँ पोस्टिङ हुने गर्दछन् । काठमाडौं विश्वविद्यालय र त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन प्राप्त मेडिकल शैक्षिक संस्थाहरूका एमडीका रेजिडेण्ट चिकित्सक र स्नातक तथा स्नात्तकोत्तरका नर्सिङ विद्यार्थीहरू पनि यहाँ प्रयोगात्मक अभ्यासको लागि आउँछन् ।  
अस्पतालले २०२४ मङ्सिर २ गतेदेखि १४ वर्षमुनिका बालबालिकाको क्यान्सर उपचार निःशुल्क सेवा सुरु गरेको छ । यस निर्णयले बालबालिकामा क्यान्सरको उपचारमा आर्थिक अभावका कारण ज्यान गुमाउन नपर्ने सुनिश्चितता प्रदान गरेको छ ।

अस्पतालमा क्यान्सरका विभिन्न प्रकारका उपचारहरू उपलब्ध छन् जसमा रेडियसन थेरापी, कीमोथेरापी, सर्जिकल उपचार, र इम्युनोथेरापी समावेश छन् । यसका अतिरिक्त, अस्पतालमा क्यान्सरका बिरामीहरूको लागि पिएलए (पिएलए) र पिएलए (पिएलए), हाइपेक सर्जरी, फ्रोजन सेक्सन, आईएचसी (इम्युनो हिस्टो केमेष्ट्री) जस्ता विशेष उपचारहरू पनि उपलब्ध छन् ।

अस्पतालले क्यान्सरका बिरामीहरूको लागि समर्पित पेडियाट्रिक अन्कोलोजी युनिट पनि स्थापना गरेको छ, जसले बालबालिकामा क्यान्सरको उपचारमा विशेष ध्यान दिन्छ । यस युनिटमा बालबालिकाका लागि आवश्यक सबै प्रकारका उपचार र सेवाहरू उपलब्ध छन् । साथै सेलेक्टेड सिकिस्त बिरामीलाई घर मै गई प्यालियटिभ सेवा दिने गरेको छ । टेलिमेडिसिनबाट पनि प्यालियटिभ बिरामीलाई परामर्श दिने गरिएको छ । 

एकै स्थानमा सबै सेवा
 

किमोथेरापीः डे—केयरमा दैनिक ३०—४० जनाको किमो दिइन्छ ।
 

सिटी स्क्यान सेवाः अस्पतालले २५६ स्लाइस क्षमताको अत्याधुनिक सिटी स्क्यान मेसिन जडान गरेको छ जसले क्यान्सरको प्रारम्भिक अवस्था पत्ता लगाउन मद्दत पु-याउँछ । यसको दैनिक ३० देखि ३५ जनाको सिटी स्क्यान गर्न सक्ने क्षमता रहेको छ । 

रेडियोथेरापीः नयाँ रेडियोथेरापी मेसिनको जडानसँगै, बिरामीलाई लामो समयसम्म पालो कुर्नुनपर्ने भएको छ। पहिले एउटा रेडियोथेरापी मेसिनले बिरामीलाई दुई महिनासम्म पालो कुर्नु पर्दथ्यो । तर अहिले दैनिक रूपमा रेडियोथेरापी सेवा उपलब्ध छ। 

ब्राकी थेरापीः  अस्पतालमा टु डी, थ्री डी, आइएमआरटी ब्राकिथेरापीको सुविधा रहेको छ । 

शल्यक्रिया कक्षः अस्पतालले पाँच वटा मोडुलेटर शल्यक्रिया कक्ष सञ्चालनमा ल्याएको छ जसले बिरामीलाई शल्यक्रियाका लागि पालो कुर्नु नपर्ने बनाएको छ । पहिले एक डेढ महिना शल्यक्रियाका लागि पालो कुर्नुपर्ने अवस्था थियो, तर अहिले एक हप्ताभित्र शल्यक्रिया सेवा प्राप्त गर्न सकिन्छ ।साथै अस्पतालमा हाइपेक सर्जरी सुविधा रहेको छ ।

फ्रोजोन सेक्सनः शल्यक्रिया गर्दा क्यान्सरको आशङ्का गरिएको ठाउँको क्यान्सर परीक्षण गर्न फ्रोजोन सेक्सन उपकरण प्रयोग गरिन्छ, जसले क्यान्सर कहाँसम्म फैलिएको छ भन्ने जानकारी दिन्छ। यो प्रविधि भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालमा मात्र उपलब्ध छ। 

ब्रोन्कोस्कोपी सेवाः फोक्सोको क्यान्सर, ट्युमरहरू, इन्फेक्सन  र श्वासप्रश्वास सम्बन्धि समस्याको समयमै निदानका लागि सहयोगी हुने ब्रोन्कोस्कोपी सेवा अस्पतालमा रहेको छ ।

इन्डोस्कोपीः शररिमा घाउ नपारी शरीरको भित्री भाग परीक्षण गर्ने प्रक्रिया नै इन्डोस्कोपी सुविधा अस्पतालमा रहेको छ । जसमा शरीरको भित्री भागको अवस्था नजिकबाट हेर्न इन्डोस्कोप उपकणको प्रयोग गरिन्छ ।

कोलोनोस्कोपीःमलद्वारबाट पाइप छिराएर मलद्वारको भित्री अवस्था, ठुलो आन्द्राको अवस्था चेक जाँच गर्ने विधि कोलोनोस्कोपी सेवा अस्पतालमा रहेको छ ।  
 

बालबालिकाको निःशुल्क उपचारः अस्पतालले १४ वर्षमुनिका बालबालिकाको क्यान्सर उपचार सेवा निःशुल्कसुरु गरेको छ, जसले बालबालिकाका लागि उपचारको पहुँचलाई सहज बनाएको छ। 

ब्रेन ट्युमर सर्जरीः अस्पतालमा ब्रेन ट्युमर सर्जरीको सुविधा रहेको छ । 
 

हड्डीको क्यान्सर सर्जरी :  अस्पतालमा हड्डीसम्बन्धित क्यान्सरको सर्जरी गर्ने टिम र सुविधा उपलब्ध छ । 
 

प्यालियटिभ केयर : नेपालकै पहिलो प्यालियटिभ केयर विशेषज्ञ टिमबाट घरमासमेत गएर प्यालियटिभ सेवा दिने व्यवस्था गरिएको छ । 
 

क्यान्सर उपचारको पहुँच वृद्धिः

निःशुल्क र सहुलियत दरमा सेवा उपलब्ध निजी अस्पतालहरूको तुलनामा, भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालमा उपचार लागत करिब चार गुणा सस्तो छ । धेरै सेवाहरु सहुलियत दरमा र केही सेवाहरु निःशुल्क लिन सकिन्छ । उदाहरणका लागि, स्तन क्यान्सरको उपचार बाहिर निजी अस्पतालमा गर्दा करिब पाँच लाख लाग्ने गरेकामा यहाँ एक लाख रुपियाँसम्ममा उपचार सम्भव छ।

अस्पतालबाट २०२४ मा २,५०० भन्दा बढी मेजर शल्यक्रिया सम्पन्न गरेको र ९५,००० भन्दा बढी बिरामीले ओपिडी (बाह्य रोगी विभाग) सेवा लिएका छन् । अस्पतालमा सेवा लिन आउने करिब ८० प्रतिशत बिरामीले विपन्न नागरिक सेवा लिने गरेका छन् । उक्त सेवाले सम्पूर्ण उपचारका लागि अपुग भएपनि बिरामीहरुलाई त्यसले ठूलो राहत पुगेको छ ।

अस्पतालले हाल २ रेडियोथेरापी मेसिन, ५ शल्यक्रिया कक्ष तथा अनलाइन सेवा मार्फत् बिरामीहरुलाई सेवा दिइरहेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय मन्त्री प्रदीप पौडेलले अस्पतालमा विश्व क्यान्सर दिवस २०२५ को अवसरमा ‘रिपोर्टिङ भेन्डिङ मेसिन’ को उद्घाटन गर्नुभएको छ । अस्पतालले एमआरआई, रगत क्यान्सर रोगको उपचारका लागि बोन म्यारो प्रत्यारोपण जस्ता सेवा थप्नेमा जोड दिएको छ ।