टुसा उम्रेका आलु, प्याज र लसुन खाने कि फाल्ने ? वैज्ञानिकको सुझाव यस्ता छन्
नेपाल हेल्थ न्युज, काठमाडौं । भान्सामा खाना बनाउन जाँदा कहिलेकाहीं टुसा लागेको आलु भेटिन्छ, र यस्तो अवस्थामा धेरैलाई के गर्ने भन्नेमा अन्योल हुन सक्छ। टुसा उम्रनु भनेको आलु पूरै खराब भयो भन्ने होइन, तर यसमा केही सावधानी अपनाउनु भने अत्यन्त जरूरी हुन्छ।
जब आलु टुसाउँछ, त्यसमा प्राकृतिक रूपमा ग्लाइकोअल्कलोइड्स नामक रसायन उत्पादन हुन थाल्छ, जसले आलुलाई बाह्य आक्रमणबाट जोगाउने काम गर्छ। यिनै यौगिकहरूमध्ये सोलनिन भन्ने एक विषाक्त पदार्थ हो, जुन धेरै मात्रामा हुँदा मानिसका लागि घातक हुन सक्छ। यो पदार्थले आलुको स्वाद तितो बनाउँछ र स्वास्थ्यमा बान्ता, पेट दुखाइ, अपच जस्ता समस्या ल्याउन सक्छ।
सधैँजसो टुसा फालेपछि बाँकी भाग प्रयोग गर्न मिल्छ, तर सबै अवस्थामा त्यो सुरक्षित हुन्छ भन्ने ग्यारेन्टी भने हुँदैन। यदि आलुको सतहमा हरियो रङ देखा परेको छ भने, त्यो खतराको सङ्केत हो। हरियो भागमा सोलनिनको मात्रा बढी हुने भएकाले त्यस्ता भागहरू हटाएर मात्र प्रयोग गर्नुपर्छ। त्यसैगरी, आलु नरम भएको छ, चाउरी परेको छ वा गलेको देखिन्छ भने त्यो उपभोग गर्न नहुने हुन्छ। यस्तो अवस्थामा त्यसलाई फ्याँक्नु नै उपयुक्त हुन्छ।
यदि टुसा सानो छ, आलु अझै कडा छ, र कुनै कुहिएको वा दुर्गन्धित संकेत देखिँदैन भने, त्यसको टुसा काटेर पकाएर खान मिल्छ। तर गर्भवती महिला, बच्चा वा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कम भएका व्यक्तिका लागि यस्तो आलु प्रयोग गर्नु जोखिमपूर्ण हुन सक्छ, त्यसैले उनीहरूले विशेष सावधानी अपनाउनु आवश्यक हुन्छ।
टुसा नआओस् भनेर आलुलाई अँध्यारो, सुक्खा र चिसो ठाउँमा राख्नुपर्छ। धेरैजसोले आलु फ्रिजमा राख्ने गर्छन्, तर अत्यधिक चिसोले पनि सल्लाहअनुसार स्वादमा असर पुर्याउन सक्छ। आलुलाई प्याजसँग राख्नाले अझ छिटो टुसा आउन सक्छ, त्यसैले दुवैलाई अलग राख्नुपर्छ। साथै, भण्डारण गर्नुअघि आलु नधुनु राम्रो हुन्छ, किनकि ओसिलोपनले आलु चाँडै कुहिन सक्छ।
टुसा लागेको प्याज वा लसुनको कुरा गर्दा भने यो अलि भिन्न हुन्छ। टुसा आएको प्याज वा लसुन पनि सामान्यतया खान मिल्छ, यद्यपि स्वाद अलिक तितो हुन सक्छ र बनावटमा केही नरमपन आउन सक्छ। तर यदि त्यसभित्र गिलोपन, ढुसी वा दुर्गन्ध देखिन्छ भने त्यस्ता सामग्री फ्याँक्नु नै उपयुक्त हुन्छ।
यसरी हेर्दा, टुसा लागेको आलु सिधै फ्याँक्ने कि प्रयोग गर्ने भन्ने निर्णय उस्को अवस्था अनुसार लिनुपर्छ। यदि हरियो छैन, नरम छैन र टुसा सानो छ भने प्रयोग गर्न मिल्छ। तर सन्देह लागेमा फ्याँक्नु नै स्वास्थ्यका लागि सुरक्षित उपाय हो।
