बाह्रबिसेमा  शिविरले फेरिएको बिहानः १ हजार महिलाको पाठेघर र स्तन क्यान्सरको निःशुल्क  जाँच 

नेपाल हेल्थ न्युज, सिन्धुपाल्चोक । शनिबारको बिहान बाह्रबिसे नगरपालिका–९ स्थित नगर अस्पताल केही विशेष थियो। अन्य दिनभन्दा फरक, अस्पतालको प्राङ्गण महिलाहरूको बाक्लो उपस्थितिले गुञ्जिएको थियो। आँखामा उत्सुकता, केहीको अनुहारमा शंका, केहीको विश्वास, अनि धेरैको मनमा आशा । सबै एउटै उद्देश्यका लागिः पाठेघर र स्तन क्यान्सरजस्ता घातक रोगहरूको प्रारम्भिक अवस्था पत्ता लगाउन आयोजित निःशुल्क स्वास्थ्य परीक्षण शिविर।

यो शिविर भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालको प्राविधिक सहयोगमा, साथी फाउन्डेसन नेपाल, बाह्रबिसे नगरपालिका र इलेक्ट्रो पावर कम्पनीको संयुक्त प्रयासमा सञ्चालन गरिएको थियो। यस्तै सहकार्यले गाउँगाउँमा रोग लाग्नुअघि नै उपचार सम्भव हुने वातावरण बिस्तार हुँदै गएको छ।

'हामीलाई हेरिदिने कोही छ'
स्थानीय महिला राधा तामाङ (४५) भन्नुहुन्छ-'हामीजस्ता  गाउँका महिलालाई न अस्पताल पुग्न सजिलो छ, न त आफ्ना कुरा खुलस्त भन्न। यस्तो शिविर आउनु भनेको, हामीलाई हेरिदिने कोही छ भन्ने अनुभूति हो।'

त्यस दिनको परीक्षणमा करिब एक हजार महिलाहरू सहभागी भए। साथी फाउन्डेसनका अध्यक्ष तथा नेविसंघका पूर्वमहामन्त्री बलदेव तिमल्सिनाका अनुसार, तीमध्ये करिब ३०० महिलाको थप नमुना परीक्षण लिइयो। हामी परीक्षणमार्फत क्यान्सरका लक्षण लुकेर बसेका जोखिम समूह पहिचान गर्ने प्रयासमा थियौं उहाँले भन्नुभयो-'शिविरले हामीलाई त्यो लक्ष्य भेट्न धेरै हदसम्म सहयोग गर्‍यो।'

जोखिम समूहको पहिचान
भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालका प्रमुख कार्यकारी निर्देशक डा. उज्ज्वल चालिसे नेतृत्वको विशेषज्ञ टोलीले परीक्षण कार्य सम्हालेको थियो। शिविरमा सामान्य स्वास्थ्य जाँच, भिडियो एक्स–रे, स्तन र पाठेघरको स्क्रिनिङ, परामर्श लगायतका सेवा प्रदान गरिएको थियो ।

परीक्षणबाट ३७१ महिलामा विभिन्न किसिमका स्वास्थ्य समस्या पहिचान गरियो। तीमध्ये ७ महिलामा पाठेघरसम्बन्धी गम्भीर समस्या देखिएकाले थप उपचारका लागि सिफारिस गरियो।

'हामीले शंका लागेका केसहरूलाई अस्पताल झिकाएर बायोप्सी वा थप परीक्षण गर्ने योजना बनाएका छौं'-डा चालिसे भन्नुहुन्छ-'यसरी नै प्रारम्भिक अवस्थामा क्यान्सर पहिचान गरेर जीवन जोगाउन सकिन्छ।'

सेवासँगै उपकरण हस्तान्तरण
शिविरको अर्को सकारात्मक पक्ष, अस्पताललाई आवश्यक पर्ने स्वास्थ्य सामग्रीहरू समेत हस्तान्तरण गरिएको थियो। उपकरण अभावका कारण सेवा विस्तारमा अप्ठ्यारो भोगिरहेको नगर अस्पतालका लागि यो थप हौसला बन्यो।

बाह्रबिसे नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतको भनाइ छ हामी स्थानीय सरकारले मात्र यस्ता व्यापक स्क्रिनिङ कार्यक्रम गरौं भन्नु अव्यवहारिक हुन्थ्यो। साझेदारीको यो मोडलले सम्भव बनायो। 

चेतना र सशक्तिकरणको संयोजन
सिंधुपाल्चोकजस्तो भौगोलिक रूपमा जटिल जिल्लामा महिला स्वास्थ्यप्रति चेतना अभिवृद्धि गराउनु सजिलो छैन। अझ, स्तन र पाठेघर क्यान्सरजस्ता संवेदनशील विषयमा खुलस्त कुरा गर्न अझै पनि धेरै महिलाहरू हिचकिचाउँछन्।

यही प्रसङ्गमा साथी फाउन्डेसनकी कार्यक्रम संयोजक स्मृति थापाले भन्नुभयो-'हामी महिलासँगै उनीहरूको परिवारलाई पनि शिक्षित गर्ने प्रयास गर्छौं। स्वास्थ्यप्रति महिलाको भूमिका महत्वपूर्ण छ, र उनीहरूको सशक्तिकरण स्वास्थ्यदेखि नै सुरु हुन्छ।'

निष्कर्षः स्वास्थ्य पहुँचको सन्देश
यो शिविर एकदिने मात्र भए पनि यसको प्रभाव दीर्घकालीन छ। प्रारम्भिक अवस्था पत्ता लगाउन सफल हुनु, आवश्यक परीक्षण सिफारिस गर्नु, र स्थानीय अस्पताललाई सशक्त बनाउनु—यी सबैले समग्र महिला स्वास्थ्यप्रति सकारात्मक संकेत गर्छ।

सिन्धुपाल्चोकका महिलाहरुका लागि  यो शिविर एउटा उदाहरण हो—यदि सहकार्य र दृष्टिकोण मिल्यो भने, दुर्गम गाउँसम्म पनि गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवा पुर्‍याउन सकिन्छ। क्यान्सरजस्तो रोगलाई ढिला नगरी बेलैमा सामना गर्न सकिन्छ। हाम्रो स्वास्थ्य प्रणालीले जब यस्ता कार्यक्रमलाई नियमितता दिन्छ, तब मात्र स्वास्थ्य सबैको हक भन्ने नाराले सार्थकता पाउँछ। 

डा. चालिसेले शिबिर सञ्चालन गर्न सहयोग पुर्याउनुहुने स्थानीय आयोजक बाराबिसे नगर पालिका, पूर्व मन्त्री मोहन बहादुर बस्नेत, सचिबालय, संस्थाका बलदेब तिमिल्सिना, वडाध्यक्ष्य, मेयर बिमल पौडेलजी, स्थानिय स्वास्थ्यकर्मी, समाजसेवी, चिकित्सकहरुमा डा प्रभु शाह, डा. एलिजा श्रेष्ठ, डा आशुतोष शाह, डा उमेश खैतु, राम कुमार मकाजु, रिता सिस्टर, बर्षा सिस्टर लगायत सम्पूर्ण लाई धन्यवाद ज्ञापन गर्नुभएको छ ।